Тодо Бичик / Ӱзӱк бичик

– ойратская письменность.
В XVII – первой половине XVIII вв. территория Большого Алтая входила в состав Джунгарского ханства.
На территории ханства официально использовалась ойратская письменность, созданная в 1648 г. ученым просветителем Зая-Пандитой на базе монгольского алфавита, представлявшего собой адаптацию древнеуйгурского письма.
И до 1970 года были люди, которые умели писать на этой письменности.
Ойроты (Алтайцы) являются одним из народов России имеющих письменность Тодо бичик что подтверждается обширной перепиской Зенгорских (Алтайских) зайсанов.
Текст тодо узук бичик каллиграфия от Олег Васильевича Омина
Тоолдойдыҥ јуулашканы.
Алдынаҥ ла бери бай, јалакай улус јуртаган алтай Беш ичи.
Бускалаҥду ӧй тужында калдыгыныҥ тынын алган бу јер керегинде эл ортодо кӧп кеп-куучындар, соојындар арткан.
Бу кеп- куучындардыҥ бирузи Тоолдойдыҥ јуулашканы керегинде.
Тоолдой бӧкӧ, темир кайылтар ус, кӧрӱкчи кижи болгон.
Карындажы Тузагаш база баатыр бӱдӱмдӱ јуучыл кижи болгон.
Олор Эрчиш бажынаҥ ӧштӱле јуулажып, Бешке келген болгодый.
Алтайга ӧштӱ табарып келерде, бу эки карындаш олорло кӱӱн- кайрал јок јуулашкан.
Бала-барказын ӧштӱлер олјолоп апарып јадарда алтай эрлер кийнинеҥ некежип, јуулажып баргандар.
Јуулажып турганча, быларды ӧштӱлер курчап келген.
Канайдар?
Эҥир кирип баштаарда Тоолдой Тузагашты учкаштырып, ӧштӱге удура маҥтаткан. Оноҥ, ӧштӱге ок адар јерге јетпей, адын бура тарткан.
Бу ла ӧйдӧ Тузагаш јерде јаткан јадыкка коштой аттаҥ јыгыла берген.
Тоолдой кайра чаап јӱре берерде, ӧштӱлер Тузагаштыҥ артып калганын билбедилер. Тузагаш курчудан ӧдӱп чыгала, барып кургак мешкелер экелген. Қараҥуй кирерде ӧштӱлердеҥ анча-мынча ыраакта ол мешкелерди казыктарra кадап, кажызына ла от камыскан.
Ыраактагы кӱйӱп турган отторды ӧштӱлер кӧруп, ал- камык алтайлар келип, одуланып јатканы бу туру дежип, олјологон улусты чачып, тӱниле ӧскӧ јерге качкандар.
Беш-Озок јурттаҥ ыраак јок Ӱстиги-Кӧдӧти деген ӧзӧк.
Бу ӧзӧктиҥ бажында Тоолдой деген јайым јер бар. Мынайып албаты бойыныҥ чындык уулдарыныҥ адын ӱргӱлјuгe кереестеп салган. Тоолдойдыҥ карындажы Тузагаштыҥ ат нерелу керектерин И. В. Шодоевтиҥ «Кызалаҥду јылдар» деген бичигинеҥ бастыра улус кычырган болор. Анайда ок, Тоолдой керегинде ол ӧйдиҥ орус документтеринде база айдылат.
В.П.Ойношев
Алтайдыҥ чолмоны газет.