Bugin Info - Кыргызча жанылыктар

Борбор Азия кымбаттап баратат: турист кай жерде ашыкча төлөйт, ал кайда дагы үнөмдөсө болот

Борбор Азиядагы мейманкана баалары туризмдин тез өсүшү менен мурдагыдан да активдешти. Алматы, Астана, Бишкек жана Ташкент азыр баасы, динамикасы жана логикасы боюнча таптакыр башка дүйнөлөргө айланды. Айрым шаарларда бир түндүн баасы Европага жакындаса, башкаларында дагы деле салыштырмалуу жеткиликтүү.
Алматы аймактагы «баа чокусу» болуп калды. Бир түн — орто эсеп менен 31,2 миң теңге, бул өлкөлүк көрсөткүчтөн 55% жогору. 3* — $59, 4* — $120, 5* — $428. Борбор мешит айланасындагы люкс мейманканалар премиум сегментти кескин кымбаттатууда. Алматы чыныгы бизнес жана премиум туризм борбор

Жоголуп бараткан кесиптер: Өзбекстан менен Казакстанда роботтор эң оболу кимди алмаштырат

Өзбекстан жана Казакстан фабрикаларында өнөр жай роботтору менен жасалма интеллект системаларын жапырт киргизүү эми божомол эмес, реалдуу ишке аша баштаган сценарийге айланды. 2030-жылга чейин автоматташтыруу деңгээли эки эсеге өсүп, эмгек өндүрүмдүүлүгүн 30–45 % жогорулатышы мүмкүн. Бул Кыргызстан менен Тажикстандын миграциясына, кичи бизнесине жана социалдык туруктуулугуна олуттуу таасир этет.
Акыркы он жылда Өзбекстандын кайра иштетүү өнөр жайынын үлүшү 12 %дан 20 %дан ашты, ал эми Казакстанда машина куруу, металлургия жана мунай-химия секторлору кеңейди. Ушундай шартта роботтор жана ЖИ экс

48 саат калганда: Самарқанддагы Space GameJam Ўзбекистоннинг ўйин индустриясига янги орбита очди

Он жыл мурун маргиналдуу хобби деп саналган оюн индустриясы бүгүн технологиялык билимдин бир бөлүгүнө айланды. Самаркандагы Space GameJam'га 200 жаш катышып, 48 саат ичинде 30 прототип жасашты — бул өлкөдө оюн, виртуалдык чөйрө жана космостук технологияларга болгон кызыгуу канчалык тез өсүп жатканын көрсөттү.
Хакатон форматы катышуучуларга идеядан иштей турган продуктка чейин толук циклден өтүүгө мүмкүндүк берди. Дүйнөлүк оюн рыногу $184 млрд, ал эми ed-tech оюндардын өсүшү 15%-дан ашарын эске алсак, GameJam — жөн эле чыгармачылык эмес, келечектеги технологиялык бизнеске инвестиция.

Ар дайым карап турган шаарлар: видеокамералар Борбор Азия тургундарынын жашоосун кантип өзгөрттү

Акыркы он жылда Борбор Азия видеобайкоо боюнча дүйнөдөгү эң ылдам өсүп жаткан аймактардын бирине айланды. 2010-жылдагы 150 миң камера 2025-жылы 3,5 миллионго жетти, жылдык өсүш 18–22% түздү. Алматы, Астана, Ташкент, Бишкек жана Дүйшөмбү бир тургунга туура келген камера саны боюнча ири мегополистерге тез жакындап жатат.
Өсүштүн негизги себептери — урбанизация, технологиялардын арзандашы жана коопсуздукка болгон суроо-талаптын күчөшү. 24 жыл ичинде шаарлардагы калк 16 миллиондон 27 миллионго көбөйдү, ал эми камералардын баасы 300 доллардан 70–90 долларга чейин төмөндөдү. Аймак өлкө

Келечек жаштардын колунда: жакынкы 10–15 жылда Борбордук Азиянын тагдырын эмне чечет

Борбордук Азияда демография али да өзгөчө жаш: калктын жарымынан көбү 30 жашка чыга элек. Бул тез урбанизацияга жана миграцияга карабай сакталып жаткан сейрек көрүнүш. ЮНИСЕФтин «Борбордук Азиядагы 2050 мууну» баяндамасына ылайык, аймак Евразиядагы эң жаш регион бойдон калууда: Тажикстанда медиан жаш – 22, Кыргызстанда – 25, Өзбекстанда – 27. Мындай жаш түзүм экономикалык секирикке мүмкүнчүлүк берет, бирок адам капиталына чыныгы инвестиция болгондо гана.
XXI кылымда калк саны тездик менен өстү: 2000-жылдагы 56 миллион адам 2025-жылы 84 миллионго, ал эми 2050-жылы 112 миллионго жетет. Бул өсүш акырк

Байтерек 2.0: Казакстан мамлекеттик холдингди инвестиция фабрикасына айлантууда

«Байтеректин» трансформациясы Казакстан экономикасынын багытын өзгөрттү. Холдинг эми капитал тарткан, өндүрүштү жергиликтештирген жана экспортту күчөткөн негизги инвестициялык борборго айланууда. Бул — мунайга көз карандылык азайган жаңы индустриялык циклдин ядросу.
2025-жылдан бери бизнеске 5,7 трлн теңге колдоо көрсөтүлүп, 29 миң жумуш орду түзүлдү. Бул — жогорку өндүрүмдүү, технологиялык долбоорлордун үстөмдүгү. Жыл аягына чейин колдоо көлөмү 8 трлн теңгеге жетет.
Өкмөт «Байтеректен» активдүү капитал тартууну талап кылууда. Холдинг дүйнөлүк инвесторлор жана транс улуттук корпорациялар менен иштеген

Эмне үчүн Казакстанга калдыктар үчүн 800 млрд теңге керек — жана инвестиция салынбаса эмне болот

Казакстан 2026–2030-жылдар үчүн калдыктарды башкаруунун жаңы концепциясын сунуштап, тармакты түп-тамырынан кайра куруу процессин баштады. Он жылдаган убакытта топтолгон дисбаланстар чечимин күтүп келет: өлкөдө 36 млрд тонна техногендүү калдыктар бар, бирок анын 15%дан азы гана кайра иштетүүгө жарайт, ал эми иш жүзүндө кайра иштетүү көлөмү статистикалык ката деңгээлинде.
Катуу тиричилик калдыктары боюнча да абал оор: жылына 4,5 млн тонна таштанды пайда болот, кайра иштетүү көрсөткүчү болгону 25–26%. 3 миң полигондун болгону 20%ы талаптарга жооп берет. Калгандары эски, көзөмөлү начар, жылына

Үчүнчү Ренессанс ушул жерден башталат: Өзбекстандагы эң ири маданий долбоонун ичинде

Өзбекстан Борбор Азиянын маданий картасын кайра чийип жатат. Ташкенттеги Ислам цивилизациясы борбору курулуштун акыркы этабына өтүп, 10 гектарлык аймакта музей, архив, лаборатория жана заманбап санарип билим берүү мейкиндигин бир системага бириктирүүдө. Бул жөн гана комплекс эмес — ислам дүйнөсүнүн жаңы илимий магнити.
65 метрлик күмбөз, төрт портал, Самарканддын классикалык мотивдери жана XXI кылымдын технологиялары. Ичинде — илимий бөлүмдөр, санарип лабораториялар, 460 орундуу конференц-зал жана эң баалуу экспонат — Мусхаф Усман.
15–20 миңге жетчү сейрек кол жазмалар фонду: Саманиддерден Темир бийл

Жети коридор, 27 млн тонна жүк жана чоң жаңжалдар нөл: Борбор Азия феномени

Борбор Азия эми жөн гана географиялык түшүнүк эмес — бүтүндөй Евразиянын туруктуулук тең салмагын кармап турган реалдуу факторго айланды. Өңүр акыркы он жылда сырткы басымга карабай жаңжалдарды азайтып, ички диалогду жолго койду. БУУ өкүлдөрү муну «дүйнөгө берилген күчтүү сигнал» деп белгилешүүдө: өңүр туруктуу жана өзүн өзү башкара алат.
Аналитикалык баалоолорго ылайык, акыркы беш жылда мамлекеттер аралык чыңалуу 20–25% төмөндөдү. 2018-жылдан бери чек ара, суу, соода, инфраструктура боюнча 150дөн ашык сүйлөшүү раунду өттү — мурда сырттан делдалсыз мүмкүн болбой келген процесс.
Экономикалык өз ара көз кара

Борбор Азия чек араларды өчүрүп жатат: дипломдор бирдиктүү кесиптик билетке айланат

Борбор Азия өлкөлөрүнүн дипломдорун өз ара таануу тууралуу Келишим — регионалдык интеграциянын институционалдык баскычына өткөндү билдирген эң маанилүү документтердин бири. Ал 80 млн адамды жана 400дөн ашык ЖОЖду камтыган жалпы билим берүү мейкиндигин түзөт. Буга чейин өлкөлөр ар башка аккредитация жана дипломду таануу системалары менен өз-өзүнчө өнүгүп келген. Жаңы модель боюнча Өзбекстан, Кыргызстан, Түркмөнстан жана Тажикстан дипломдорду толук таанууга даяр, ал эми Казахстан QS, THE, ARWU рейтингдериндеги топ-1000 ЖОЖдордун документтерин гана кабыл алат. Бул асимметрия — сапатты коргоо жана коңшу өлкөлө

Кыргызстандын өнөржай ренессансы: кадимки стереотиптерди талкалаган сандар

Пандемиядан кийинки мезгилде Кыргызстан өнөр жайы күтүлбөгөн туруктуулукту көрсөттү. 2020-жылы өндүрүш 91,4% деңгээлге түшкөнү менен, 2021-жылдан тартып өсүш жаңы структуралык өзгөрүүлөргө алып келди. 2024-жылы өндүрүш көлөмү 599,8 млрд сомго чыгып, 2019-жылга салыштырмалуу 122,9% болду.
Жумуш менен камсыз кылуу да кеңейди: өнөр жайда 142,3 миң адам иштейт — миграциясы жогору өлкө үчүн олуттуу көрсөткүч. Орточо айлык 54,3 миң сомго жетти. Бирок ИДПдагы үлүш тескерисинче 17,6%дан 16,5%га түштү — башка тармактар ылдамыраак өсүүдө.
Тармактар арасындагы карама-каршылыктар байкалат. Пайдалууларды казып

Бир жумада 183 миң учур: Казакстандагы эпидчокусу кадимкидегиден эрте башталды

Казакстан 2025–2026 сезонун тынч баштаган жок. ЖРВИ расмий түрдө 20% азайганы менен, кырдаал жеңилдебеди: 1,46 млн учурдун 66% – балдар. Мектептер менен бакчалар дагы деле башкы эпидочок.
Быйылкы толкун эрте келди. Акыркы аптада 183 миң жаңы учур катталып, былтырга салыштырганда +16%. Тумоо боюнча 590 учурдун 587си – H3N2, балдар менен карыдар үчүн эң оор штамм.
Медицина системасына басым күчөдү. 10,8 миң төшөк даяр, 8,2 миң киши ооруканага жатты, алардын 6,8 миңи – балдар. Төшөк фонду 76% толгон. Жедел жардам да үзгүлтүксүз жүктөмдө.
Мектептер кысым алдында. Бир жумада 6 миңден ашуун оку

Өзбекстан менен Түркмөнстан $2 млрд көлөмүндөгү жаңы экономикалык байланышууну ишке киргизүүдө

Өзбекстан менен Түркмөнстандын кызматташуусу прагматикалык жана тең салмактуу форматка өтүүдө. Назар декларациядан экономикага, инфраструктурага жана логикага бурулду. Өз ара соода 1 млрд доллардан ашты, 2 млрдга жетүү — туруктуу кооперация модели формаланып жатканын көрсөтөт.
Акыркы он жылдагы инфраструктуралык өзгөрүүлөр жаңы синергия жаратты: Өзбекстандын экономикалык реформалары жана Түркмөнбашы порту өнүгүп, Каспий логистикасынын келбетин өзгөрттү. Эки өлкө биринин транзитин бири кеңейтүүдө — Өзбекстан Кавказ менен Түркияга чыгуу жолдорун издеп жатса, Түркмөнстан Борбор Азия жана Кыт

Борбор Азия өз мегажобосун курууда: коридорлор, санариптештирүү жана өнөржай чынжырлары

Садыр Жапаровдун «Борбор Азия +» форматтарында бир фронт болуп чыгуу сунушу — акыркы он жылда калыптанган интеграциялык багыттын логикалык уландысы. Өлкө декларациялардан реалдуу соода, инвестиция жана логистикага негизделген жаңы этапка өттү.
Регионалдык экономиканын жаңы динамикасын көрсөткөн сандар ачык: Борбор Азиядан Кыргызстанга келген инвестициялар 15% өсүп, 135 млн доллар болду; акыркы үч жылда өз ара соода 28% көбөйдү. Бул — өлкөлөр ортосундагы ишенимдин чыңдалышы.
Азербайжандын консультативдик форматка кошулушу Транскаспий жана «Батыш–Чыгыш» коридорлорун күчөтүп, логистика менен

Казакстандын айыл чарбасы жаңы деңгээлге чыкты: каржылоо 10 эсе көбөйдү

Астанада өткөн Экинчи айыл чарба форумы Казакстандын агросекторунда жаңы тенденцияларды көрсөттү. Токаев 2025-жылы жеңилдетилген насыя көлөмү биринчи жолу 1 трлн теңгеден ашканын айтты — бул беш жыл мурункудан он эсе көп. Бул өзгөрүү агрардык тармакты экономикалык өсүштүн негизги багытына айландырууда.
«Даму» фонду 1300 насыяга кепилдик берди, бул фермерлер үчүн мурдагы эң чоң тоскоолдуктардын бири — күрөөнүн жетишсиздигин — кыйла азайтты. 2024-жылы агрардык насыялардын орточо көлөмү 30–50 млн теңге болгонун эске алсак, бул колдоо миңдеген жумуш орундарын жана жүздөгөн долбоорлорду жандандырды.
Форумдагы

Өнөржайлык секирик: Борбор Азиянын жаңы индустриялык картасын ким жана кантип түзүп жатат

Борбор Азиянын индустриясы тездик менен өсүүдө: өндүрүш жылына 6% көбөйүп, дүйнөлүк орточодон эки эсе жогору. Регион акыркы он жылдыкта 2,5 эсеге кеңейип, ИДП 520 млрд долларга жетти.
80ден ашык чек ара заводдору ишке кирди: өзбек-казак, кыргыз-казак, өзбек-таҗик платформалары металлургиядан фармацевтикага чейин камтыйт. Өзбекстан өнөр жай экспортун 28%га, Казакстан машина куруу үлүшүн 17%га чыгарды.
Инвестиция агымы рекорддук: регион 200 млрд доллар ТТИ тартты. Казакстан — негизги алуучу, Өзбекстан жылдык агымды 10 млрд долларга жеткирди. Логистика арзандап, жүк ташуу баасы 25% төмөндө

Казакстандагы цифралык секирик бүтүндөй ЕАЭБдин стратегиясына айланууда

Казакстандын цифралык секириги ЕАЭБдин өнүгүү логикасын өзгөртүп, интеграциянын жаңы этабын ачты. Тигран Саркисяндын айтымында, Казакстандын тажрыйбасы Союз үчүн “мүмкүнчүлүк терезесин” түзүп, башка өлкөлөргө кымбат пилотсуз дароо киргизүүгө боло турган модель сунуштады.
2023–2024-жылдары цифралык платформалардын аудиториясы 25% өстү, онлайн-кызматтардын үлүшү 90% ашты. IT-инфраструктурага инвестициялар үч эсеге көбөйдү. Ушул база мамлекеттик кайрылууларды автоматтык иштетүүгө жасалма интеллектти колдонууга шарт түздү — натыйжада баштапкы иштетүү убактысы 40% кыскарып, тобокелдиктерди аныктоо эки эсе жакшырды. Би

Жарык өчкөндө — тынчсыздануу жанат: Борбор Азиядагы энергия үзгүлтүктөрүнүн көрүнбөгөн баасы

Борбордук Азияда жарыктын өчүшү жөн гана тиричилик көйгөйү болбой калды — ал миллиондогон адамдардын эмоционалдык туруктуулугуна таасир эткен социалдык көрүнүшкө айланды. Казакстан, Кыргызстан, Өзбекстан жана Тажикстанда акыркы жылдары өчүрүүлөр көбөйүп, алар психикалык саламаттыкка таасир этүүчү жашыруун факторго айланып жатат. Аймактагы калктын болжол менен 20% тынчы кетүү жана эмоциялык чарчоону башынан өткөрөт, ал эми дарыгерлер менен мугалимдер арасында бул көрсөткүч андан да жогору.
Жарык өчкөндө үй караңгы гана болбостон, көзөмөл жоголгон абалга түшөт. Телефон зарядсыз калып, интерне

Айыл чарба 2.0: Өзбекстан менен Кыргызстан илимди, санарипти жана жерди бириктирет

Ташкенттеги жолугушууда эки өлкө айыл чарбасын түп-тамырынан жаңыртуучу жаңы моделге макулдашты . Эми негизги басым — технологияга, илимге жана сууну натыйжалуу пайдаланууга .
Кыргызстан — Нарын менен Карадариянын башаты, Өзбекстан — сугат жана санариптештирүүнүн лидери. Бири ресурстар менен, экинчиси технология менен бөлүшүп, «дефициттерди өз ара толуктоо» модели калыптанууда .
Тараптар уруктук чарбачылык боюнча биргелешкен лаборатория түзүүнү, ветеринария жана тоют өндүрүшүн өнүктүрүүнү, студенттерге 50 грант берүүнү жана агрардык маалымат базасын ачууну пландашууда.
2024-жылы айыл чарба соода

Тынымсыз медицина — Өзбекстан дарыгерлерди түбөлүк окутуу долбоорун кантип ишке киргизүүдө

2026-жылдан тарта өлкөдө медициналык кызматкерлердин квалификациясын үзгүлтүксүз жогорулатуу боюнча улуттук система ишке кирет. Бул — дарыгерлер менен фармацевттер өмүр бою окуп, бейтаптар алардын кесипкөйлүгүнө ишене турган жаңы модель.
Максат так: медицина улам өзгөрүп жаткан заманда дарыгердин билими эскирбеши керек. Дүйнөдө медициналык маалымат ар 73 күн сайын эки эсеге көбөйөт, ал эми Өзбекстанда 140 миңден ашуун медицина кызматкеринин жарымы айыл жерлеринде иштейт.
Жаңы система төрт багытты бириктирет:
онлайн-курстар жана платформалар,
робот-симуляторлор аркылуу практикалык окуу,