"Марий Эл" газет - поро йолташет

Нелли Тойшева – Шернур район Кукнур тӱвыра пӧртын вуйлатышыже. Тыгак тудо верысе «Пеледыш» калык фольклор ансамбльын ик эн чолга участницыже. Тушко кошташ тӱҥалмыжлан тений октябрьыште ынде 30 ият темын. Эшежым Йӱштӧ Кугызан ик эн кугу полышкалышыже: уна-влакым вашлийме да нунылан эртарыме мероприятийлашке ушна, тӱҥ озавате семын мелнам кӱэштын пукша, тудым ямдылаш туныкта. Тудын нерген интервьюм тиде ссылке почеш лудса: газетамарийэл.рф/ilemyn-oza...

👆 «Тренер» – позывной, тренер – паша Вичкыжрак капкылан, волгыдо шинчаончалтышан пӧръеҥым ужын, тудым пеҥгыде койыш-шоктышан, кӧргӧ виян, тале спортсмен манын отат шоналте. 🏃 🚲 🏊 Триатлон дене Российын спорт мастерже, специальный военный операцийын участникше Вячеслав Васильев дене тений Физкультурникын кечыжым палемдыме годым вашлийынна. Вячеслав Владимирович – Марий Элыште триатлон дене тӱҥ тренер. Ӱдыр-рвезе-влакым спортын экстремал видшылан кумылаҥда. 🙏 Арам огыл Вячеслав Владимировичын позывнойжо – «Тренер». Геройын ойжо почеш, тидыже тудлан икымше кечылаштак «пижын». – Молын семынак блиндажыште илена, а тудыжым шкеак кӱнчен келыштаренна. Кызыт игече шочмо кундемем деч икмыняр градуслан левырак гынат, ырыкташ буржуйко-коҥга уло. Тидланже Марий Эл гыч гуманитар полышым колтышо-влаклан кугу тау. Мо кӱлеш – полшенак шогат. Йоча-влакын возымо серышыштат пеш куандара. Лишыл еҥ, родо-тукым, земляк-влакын поддержкышт тыгак боевой кумылым нӧлта, – мутшым шуя таче кечылан Жуков медальын озаже. – Мутат уке, лӱдмаш лийын, тудо уло. Поснак тӱҥалтыште. Тидын деч посна нигузе. А варажым пуйто тыгак лийшаш манын шонет... Умбакыже "Марий Эл" газетын лишыл номерыштыже лудаш темлена.

Лудаш тунемше ок йом Марий йылме дене печатлалтше изданий-влаклан Россий почтын чыла пӧлкаштыже возалташ лиеш. – Таче кундемыштына «Марий Эл» газетым ныл еш налеш, «Сурт-печым» – 24, «Марий Эл» + «Сурт-пече» комплектым – индеше. Нине изданий-влакым лудшо-шамыч деке ныл почтальон мӧҥгышкыштак намиен пуа. Тылеч посна марий йылме дене печатлалт лекше газет ден журнал-влакым, почто пӧлкаш лӱмынак толын, оксала налше-шамычат шагалын огыл улыт, – палдарыш Волжский районысо Сотнур почто пӧлкан вуйлатышыже Лидия Иванова. – Таче, мутлан, ик еҥ «Сурт-пече» газетлан 2026 ийын икымше пелийжылан возалте. Кӧ изданийым кидыш кучен лудаш тунемын гын, тудо газет да журнал дене кылым огеш йомдаре, шонем. А тыгайже тӱҥ шотышто илалше еҥ-шамыч улыт. Шке жапыштыже Сотнур кундемыште илыше калык печатлалт лекше изданийым моткоч шуко лудын. Тыгеат лиеден, почто яшлыкыш огыт пурат, почтальон газет ден журнал-влакым озаштлан пӧртышкыштак пуртен пуэн. – Тунам селаштат, яллаштат калык шуко илен, кызыт пеш шагал кодын, – ешарыш почто пӧлкам вуйлатыше. Лидия Иванова почто пашаште 38 ий тырша. Тиде жапыште тӱрлыжымат ужын. Мутлан, икана Сотнур почтын зданийышкыже КамАЗ машина керылт пурен, вара тӱҥ леведыш гыч пӧртӧнчыкӧ неле лум волен возын, да пырдыж эшеат шелын каен. Йӧршын шаланымыж деч тудым чарак веле кучен. Таче тыште йоҥгыдо, волгыдо да каньыле – зданийым кок ий ончыч капитально олмыктеныт, да тудо у гай лийын. – Тӱҥжӧ шокшо, вет тымарте зданийым коҥгаш олтен гына ырыктенна, – куанен палемдыш Лидия Ивановна. Сотнур почто пӧлкаште эртыше тылзе мучаште лийынна. Лидия Ивановна дене мутым вашталтымына годым залыште калык ситышынак погыныш, черетат шочо. Иктышт коммунал услуго дене пайдаланымылан тӱлат, весышт газет ден журналым, конверт ден открыткым налыт, нылымшышт посылкым колтат… Икманаш, паша шолеш веле. – Йӧнан верыште шинчена. Калык кевытыш, аптекыш, больницыш мойн толеш да мемнан декат пура. Южо кечын 50 утла еҥымат обслуживатлена, – чеверласыме деч ончыч рашемдыш Лидия Иванова. Маргарита ИВАНОВА. Авторын фотожо.

🌞❄Поро эр, пагалыме лудшына-влак! Таче 16 декабрь, кушкыжмо. Пашада тӱвыргӧ лектышан лийже! ✅Калык пале-влак: 📌Коҥгаште пу пудештылеш гын, йӱштӧ лиеш. 📌Шӱдыр-влак "тӧрштылмыла" койыт – йӱштым, пораным вучо. 📌Лум шагал – вес ий шурно лектыш ударак лиеш. 🌺Таче тыгай лӱман-влакын суксо аралтыш кечышт: Андрей, Гавриил, Георгий, Гликерия, Ефрем, Иван, Николай, Савва, Федор. 📸Михаил Скобелевын фотожо/"Марий Эл" увер агентстве.

Марий тиште кечым Йошкар-Олаште палемденыт. Тудо М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште эртен. Скобелевын фото ден видеожо.

ЧИНЧЫШУДО ШИЖТАРА: «ИДА МОНДО…» Марий ӱдырамаш-влакын «Саскавий» ушемышт ноябрьын пытартыш кечынже Аван кечыже лӱмеш вашлиймаш-пайремым эртарен. Пайрем Йошкар-Оласе Калык тӱвыра пӧртыштӧ эртен, тушко коло утла ава (нуно шукышт кова улыт) погынен. Сийым погыман ӱстел коклаш шинчын, кӱчыкын шкешт нерген палдареныт, тыланымашым ойленыт, куэм лапчык гыч ургымо пушкыдо «шӱмыш» оптеныт. Мыняр поро мут тушко пышталтын! Нунын каласкалымыштым колышт шинчет да умылет: кажне ӱдырамаш илышыште шке корныжым тошка. Нуно тӱрлӧ ийготан улыт, тӱрлӧ вере пашам ыштеныт да кызытат ыштат. Эмлыме аланыште ятыр ий тыршыше Галина Печникова, Маргарита Тойшева, Светлана Бочкарева, Зинаида Александрова кеч-могай вашлиймаштат эре ушештарен ойлат: тазалыкдам аралыза, жапыштыже эмлалтса, а ме кертмына семын полшаш ямде улына. Туныктышо-влак Людмила Кошкина, Елизавета Паскаль, Ольга Эльтемерова (ятыр ий йочасадыште ыштен), Зоя Иванова, Надежда Казанцева – марий йоча-влак шочмо йылме дек мелын лийышт манын уло моштымашыштым пуэныт. Кумло ий образований сферыште, варажым вуйлатыме пашаштат тыршыше Римма Катаева тачат мер толкынышто чолга еҥ. Пайремыште культур дене кылдалтше ятыр ӱдырамаш лийын, икмынярыштым ойыренак каласыме шуэш, тиде Галина Ширяева, Роза Рябцева, Альбертина Иванова, Зоя Дудина, Мардан Рая да молат. Шкешт нерген моткоч скромнан ойлат гынат, кузе нунын дене от кугешне? Специальный военный операцийыште вуйыштым пыштыше марий талешке-влакын авашт эн шергакан уна лийыныт. «Защитники Отечества» кугыжаныш фондын социальный координаторжо, Воин-влакын ешыштын комитетын региональный штабшын еҥже Елена Чемоданова дене пырля Татьяна Изергина, Людмила Карпова, Алевтина Петрова, Елизавета Ситникова да Людмила Виноградова толыныт. – Мый туныктышо улам, ятыр ий Медведево район Краснооктябрьский школышто ыштенам. Павел эргына, юж-десант войскан сержантше, 2022 ийыште спецоперацийыште вуйжым пыштымек, моткоч ойгыренам. Сандене, «Защитники Отечества» фондыш ӱжмекышт, тушто ыштен кертам манын шоненат омыл. Но шешкымын ӱшан дене каласыме мутшо почеш да, эргымым курымеш шарнен, СВО-што лишыл еҥыштым йомдарыше ӱдырамаш-влакым пырля чумыраш тӱҥалынам. Ялысе ӱдырамаш-влакым кычалынам, ӱжынам, тыге «Жена героя. Мать героя» фотовыставке проектым ыштенна, ансамбль дене сценыш мураш лектынна. Йӧсӧ ыле, кызытат… Вет нуно шке ойгыштым шке семынышт гына шӱмешышт нумал коштыт… – чон корштен каласкален Елена Ивановна. Талешке-влакын аваштым нимынярат тургыжландарыме, нунын шӱм сусырыштым тарватыме шуын огыл. Салтак ава-влакат шкеныштым моткоч пеҥгыдын кученыт. Туге гынат… – Телефонем кид гыч ом мучыштаре, Дима эргым поген пыштенам гынат, ала трук йыҥгырта, шонем… Сарыште вет тӱрлӧ йоҥылышат лиеда. Пытартыш гана 8 Март дене саламлыш, ала мый шортам да, йӱкшӧ кӱрылтын-кӱрылтын шоктыш… – шарналтен ойлыш Алевтина Петрова. Эргыже, гвардий старший лейтенант, мотострелковый ротын командирже шке ӱмбакыже тулым налын да 200 салтакын илышыжым утарен коден, шкенжым ӱмыржӧ кӱрылтын. Мужество орден дене наградитлалтын. – Ачаже афган сарыште лийын. «Ачай, тый мо? Тый кредалынат, мыят тыйын гаяк лийнем» манын кужу корныш лектын кайыш… – Людмила Виноградованат ойгыжо пеш кугу. – Аван кечыжлан пашаште пеледышым кучыктышт, эргым деч налмемла чучо… Эргына вуйжым пыштен, но уныкана уло, тудын лӱмеш умбакыже илаш кӱлеш, – Татьяна Изергинан мутшо ӱшан дене йоҥгалте. Тыгай шарнымаш годым мут уто. А шинчавӱд йога… Ӱстел коклаште шинчыше-влакат йыштак ӱштылалыныт… «Ойгышт пеш кугу. Ойго нуным пызыра. Сандене мый эре ойлем: кычалза куаным – пашаште, ешыште, кажне кечын, изин-изин. Ала-кӧжӧ мыйын мутем дене келша, тореш ойлышыштат лектыт. Но ме, талешкын аваже-влак, виян лийшаш улына», – Елена Ивановна шкежат кажне кечын ойгым сеҥен ила, сандене тидым моткоч раш умыла. Тазалык нерген ойлымыж годым Семеновко селасе йоча врач Маргарита Тойшева капкыл медицине полыш деч посна эше социальный да психологий тазалык нерген умылтарен каласен: – Элыштына кызыт куштылгыжак огыл. Йырым-йырысе илышын йӧсылыкшым шӱм-чон да уш-акыл гочна колтымына годым ойырен моштыман. Шокте гоч колтымо семын. Чылажымак кӧргышкӧ налман огыл. Чон почын луктын каласымыда кумылым нӧлталаш полша, поро шомак эмла, воктеныда пенгыде йолташда-влак улыт гын, тыланда куштылгырак лиеш. Ончалза, могай пагалыме, ушан-шотан, мудреч марий ӱдырамаш-влак таче тендан пелен улыт. Тачысе вашлиймаш-пайрем гыч таче те, талешкын аваже-шамыч, чонышкыда ласкалыкым пыштен каеда гын, «Саскавий» ушемын ӱдырамашыже-влакат ыштыме пашаштын акшым шижыт, – манын Маргарита Геннадьевна. ххх Пайрем мучко манме гай канде экраныште ава ден изи ӱдыржӧ ӧндалалтме сӱрет йымалне «Ӱдырамаш пиал» манын возымо волгалте. Ты кечын мӱндым Хант-Мансийск гыч психологий науко кандидат Нина Айварова шокшо саламым колтен да ешыште аван рольжо нерген каласкален, поэт-ӱдырамаш-влак шке возымо почеламутыштым лудыныт, мурызо-влак Лариса Сидоркина, Родион Алексеев да Геннадий Григорьев мурпӧлекым ыштеныт. Ушем вуйлатыше, 23 ий туныктымо пашаште да 13 ий тӱвыра аланыште тыршыше Людмила Кошкина пайрем программышке уло усталыкшым пыштен. Аван кечыжын пеледышыже – чинчышудо. Тудо ава ден шочшо, ӱдырамаш ден родо-тукым кокласе кылым ончыкта. «Ида мондо!.. Ваш-ваш ида мондо…» манын шижтара.

Йошкар-Оласе Келшымаш пӧртыштӧ «Пагытын семже-влак. Шочмо мланде» лӱман ончер Россий Федерацийын сулло сӱетче, Марий Эл Республикын калык художникше, Иван Михайлович Ямбердовын шочмыжлан 70 ий теме лӱмеш пӧлеклалтын. М.Скобелевын фото ден видеожо.

Тыланет, салтак! Елена Эшкинина 👆 «Пидына меж пижергым – ит кылме, эргым…» Специальный военный операцийыш Марий Эл гыч чӱчкыдынак гуманитар полышым колтат.

Таче Йошкар-Олаште лӱмлӧ марий йылмызе, филологий наука кандидат Саваткова Анна Андреевналан тудын илыме пӧртыштӧ шарнымаш оҥам почмо. М.Скобелевын фото ден видеожо

🚗 Автомашинам виктараш ӱдыр, ўдырамаш-влак молан кумылаҥыт? Вера ГОРОХОВА, МЭТР телеканалын корреспондентше: – Ялыште илем, олаште пашам ыштем. Тиде амал денак водительлан тунемаш каенам, вет чыла вере шукташ шке транспорт кӱлын. Пашаште тунамсе вуйлатышем «Тый кертат! Тый моштет! Автомашинам виктараш тунемаш кайышаш улат!» манмыже кугу шўкалтыш лийын. Ешыштат чылан ўшаненыт. Икымше ганак экзаменым сайын кученам. Ынде латкум ий кажне эр-кас, кунамже каныш кечынат Йошкар-Олашке пашаш, районлаш концертым але пайремым вўдаш шке кудалыштам. Чылт москвичкыла илем, нуно метро дене пашаш 30-40 минут кудалыт, а мый район гыч тиде жапымак олаш толам. Шоналтем, да оҥайынат чучеш. 2021 ийыште «Автоледи» конкурсышкат ушненам ыле. Сеҥышыш лектын омыл гынат, шуко улан тунемынам. 📸 Фотом еш альбом гыч налме